వారు కదన రంగంలో శత్రువుల భరతం పట్టిన వీర సైనికులు. రెండో ఇన్సింగ్స్‌లో రాజకీయ రణరంగంలోనూ అంతే గొప్పగా రాణించారు. త్రివిధ దళాల్లో పలు హోదాల్లో దేశానికి సేవలందించిన సైనిక ఉన్నతాధికారులు ఎంపీలు, ఎమ్మెల్యేలు, మంత్రులు,  ముఖ్యమంత్రులుగా చక్రం తిప్పారు. జశ్వంత్‌సింగ్, రాజేశ్‌ పైలట్‌ మొదలుకుని తాజాగా ఎయిర్‌ చీఫ్‌ మార్షల్‌ (రిటైర్డ్‌) బదౌరియా దాకా ఈ జాబితా పెద్దదే...జశ్వంత్‌ సింగ్‌ బహుముఖ ప్రజ్ఞాశీలి  సైనికాధికారిగా శత్రువులతో పోరాడిన జశ్వంత్‌ రాజకీయాల్లో చేరి రక్షణ మంత్రిగా త్రివిధ దళాలకు బాస్‌ అయ్యారు. 1965లో ఇండో–పాక్‌ యుద్ధంలో పాల్గొన్న జశ్వంత్‌ మేజర్‌ హోదాలో 1966లో పదవీ విరమణ చేసి రాజకీయాల్లోకి అడుగుపెట్టారు. భారతీయ జన సంఘ్, ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌ సభ్యుడు. బీజేపీ ఏర్పాటులో కీలక పాత్ర పోషించారు. 1980లో బీజేపీ తరఫున తొలిసారి రాజ్యసభకు ఎన్నికయ్యారు. 2004 దాకా ఐదుసార్లు రాజ్యసభ సభ్యునిగా ఉన్నారు. 1989లో సొంత రాష్ట్రం రాజస్తాన్‌లోని జో«ద్‌పూర్‌ నుంచి తొలిసారి లోక్‌సభకు ఎన్నికయ్యారు. వాజ్‌పేయి ప్రభుత్వంలో 1998 నుంచి 2004 దాకా కీలకమైన ఆర్థిక, విదేశీ వ్యవహారాలు, రక్షణ వంటి శాఖలు చూశారు. ప్రణాళిక సంఘం డిప్యూటీ చైర్మన్‌గా, రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నేతగా కీలక బాధ్యతలు నిర్వర్తించారు. అత్యధిక కాలం పార్లమెంటు సభ్యునిగా కొనసాగిన కొద్దిమందిలో జశ్వంత్‌ ఒకరు.  రాజేశ్‌ ‘పైలట్‌’ అసలు పేరు రాజేశ్వర్‌ ప్రసాద్‌ బిధూరి. పైలట్‌ వృత్తినే పేరులోనే చేర్చుకుని రాజకీయాల్లో వెలుగు వెలిగారు. భారత వైమానిక దళంలో బాంబర్‌ పైలట్‌గా 1971 భారత్‌–పాక్‌ యుద్ధంలో పోరాడారు. స్క్వాడ్రన్‌ లీడర్‌ హోదాలో రాజీనామా చేసి రాజకీయాల్లోకి అడుగుపెట్టారు. రాజీవ్‌కు సన్నిహితుడు. 1980లో కాంగ్రెస్‌ తరఫున భరత్‌పూర్‌ లోక్‌సభ స్థానం నుంచి ఘన విజయం సాధించారు. అప్పటి నుంచి 1999 దాకా ఎంపీగా గెలిచారు. కేంద్రంలో పలు కీలక శాఖలకు మంత్రిగా చేశారు. 2000 జూన్‌లో రోడ్డు ప్రమాదంలో దుర్మరణం పాలయ్యారు. ఆయన తనయుడు సచిన్‌ పైలట్‌ కాంగ్రెస్‌లో కీలక నేతగా కొనసాగుతున్నారు.అమరీందర్‌ కెప్టెన్‌ టు సీఎం కెపె్టన్‌ అమరీందర్‌ సింగ్‌ జవాన్ల కుటుంబం నుంచి వచ్చారు. 1965 ఇండో–పాక్‌ యుద్ధంలో శత్రువుకు చుక్కలు చూపించారు. కెపె్టన్‌ హోదాలో రిటైరైన ఆయన్ను రాజకీయాల్లోకి తీసుకొచ్చింది రాజీవ్‌. అమరీందర్‌ 1980లో తొలిసారి లోక్‌సభకు ఎన్నికయ్యారు. 1999 నుంచి 2017 దాకా మూడుసార్లు పంజాబ్‌ పీసీసీ చీఫ్‌గా, 2002 నుంచి 2007 దాకా సీఎంగా చేశారు. 2017లో మళ్లీ కాంగ్రెస్‌ను అధికారంలోకి తెచ్చి రెండోసారి సీఎం అయ్యారు. కాంగ్రెస్‌ వర్గ విభేదాలతో పార్టీకి, సీఎం పదవికి రాజీనామా చేసి సొంత పార్టీ పెట్టారు. తర్వాత దాన్ని బీజేపీలో విలీనం చేశారు. బి.సి.ఖండూరీ స్వర్ణ చతుర్భుజి సారథి మిలిటరీ ఇంజనీరింగ్‌ కాలేజీలో ఉన్నత విద్యనభ్యసించిన భువన్‌ చంద్ర ఖండూరీ 1954 నుంచి 1990 దాకా భారత సైన్యంలో సేవలందించారు. ఇండియన్‌ ఆర్మీ చీఫ్‌ ఇంజనీర్‌ స్థాయి నుంచి ఆర్మీ ఇంజనీర్‌ ఇన్‌ చీఫ్‌ విభాగంలో అదనపు డైరెక్టర్‌ జనరల్‌ దాకా కీలక హోదాల్లో పని చేశారు. 1971 ఇండో–పాక్‌ యుద్ధంలో రెజిమెంట్‌ కమాండర్‌గా పోరాడారు. మేజర్‌ జనరల్‌ హోదాలో రిటైరయ్యారు. 1991లో తొలిసారి ఉత్తరాఖండ్‌లోని గఢ్వాల్‌ లోక్‌సభ స్థానం నుంచి నెగ్గారు. ఐదుసార్లు ఎంపీ అయ్యారు. వాజ్‌పేయి ప్రభుత్వంలో రహదారులు, హైవేల మంత్రిగా చేశారు. దేశ నలు దిక్కులను కలిపిన స్వర్ణ చతుర్భుజి హైవేల ప్రాజెక్టును దిగ్విజయంగా అమలు చేసిన ఘనత ఖండూరీదే. నిజాయితీకి మారుపేరైన ఆయన ఉత్తరాఖండ్‌ రాజకీయాల్లోనూ చక్రం తిప్పారు. 2007 అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో బీజేపీని విజేతగా నిలిపి సీఎం అయ్యారు.అయూబ్‌ ఖాన్‌ వార్‌ హీరో సైనికుల కుటుంబం నుంచి వచ్చిన అయూబ్‌ ఖాన్‌ 1965 ఇండో పాక్‌ యుద్ధంలో వీరోచితంగా పోరాడారు. భారత సైన్యంలోని 18వ సాయుధ అశి్వక దళంలో రిసాల్దార్‌గా పని చేస్తున్న అయూబ్‌ను యుద్ధంలో జమ్మూకశీ్మర్‌ సియాల్కోట్‌ సెక్టార్లో నియమించారు. పాకిస్తాన్‌ సైన్యం యుద్ధ ట్యాంకులతో మన జవానులను చుట్టుముడుతున్న తరుణంలో నాలుగు పాక్‌ యుద్ధ ట్యాంకులను ధ్వంసం చేయడంతో పాటు ఒక ట్యాంకును స్వా«దీనం చేసుకుని శత్రువుకు చుక్కలు చూపించారు. ఆ యుద్ధంలో పరాక్రమానికి వీర్‌ చక్ర పురస్కారం అందుకున్నారు. గౌరవ కెపె్టన్‌ హోదా కూడా దక్కింది. ‘నేను పాక్‌ అధ్యక్షుడు జనరల్‌ అయూబ్‌ ఖాన్‌ను కలుసుకోలేదు గానీ భారతీయ అయూబ్‌ను కలిసినందుకు గర్వంగా ఉంది’ అంటూ నాటి ప్రధాని లాల్‌ బహదూర్‌ శాస్త్రి ఈ వీర సైనికున్ని హత్తుకోవడం విశేషం. 1983లో రిటైరయ్యాక అయూబ్‌ రాజకీయాల్లోనూ సత్తా చాటారు. నాటి ప్రధాని రాజీవ్‌ గాంధీ అయూబ్‌ను ఒప్పించి మరీ ఎన్నికల్లో నిలబెట్టారు. రాజస్తాన్‌లోని ఝుంఝును నుంచి ఆయన ఎంపీగా గెలిచారు. ఆ రాష్ట్రం నుంచి తొలి ముస్లిం ఎంపీగా కూడా చరిత్ర సృష్టించారు. 1991లో రెండోసారి విజయం సాధించి, పీవీ కేబినెట్లో వ్యవసాయ శాఖ సహాయ మంత్రిగా పని చేశారు.కాండెత్‌ గోవా విముక్తి వీరుడు దేశానికి 1947లో స్వాతంత్య్రం వచ్చినా గోవాలో మాత్రం 1961 దాకా పోర్చుగీసు వలస పాలనే సాగింది. 1961లో భారత ప్రభుత్వం ఆపరేషన్‌ విజయ్‌ ద్వారా గోవాను విలీనం చేసుకుంది. ఈ కీలక సైనిక చర్యకు సారథ్యం వహించిన ధీరుడు కేరళకు చెందిన మేజర్‌ జనరల్‌ కున్హిరామన్‌ పాలట్‌ కాండెత్‌. తర్వాత కొంతకాలం గోవా రాష్ట్ర లెఫ్టినెంట్‌ గవర్నర్‌గా చేశారు. 1971 ఇండో–పాక్‌ యుద్ధంలో పశి్చమ కమాండ్‌ సైనిక బలగాన్ని నడిపించారు. పరమ విశిష్ట సేవా మెడల్‌తో పాటు పద్మభూషణ్‌ పురస్కారం అందుకున్నారు. 1972లో లెఫ్టినెంట్‌ జనరల్‌గా రిటైరయ్యారు. 1990ల్లో బీజేపీలో చేరారు. పార్టీ ఎగ్జిక్యూటివ్‌ కమిటీ మెంబర్‌గా చేశారు.   జనరల్‌ వీకే సింగ్‌... రాజకీయాల్లో సక్సెస్‌ భారత సైన్యంలో కమాండో స్థాయి నుంచి ఆర్మీ ఛీఫ్‌ అయిన తొలి వ్యక్తి జనరల్‌ విజయ్‌ కుమార్‌ సింగ్‌. 1971 ఇండో–పాక్‌ యుద్ధంతో సహా అనేక ఆపరేషన్లలో కీలక పాత్ర పోషించారు. 2010 నుంచి 2012 దాకా సైనిక దళాధిపతిగా చేశారు. రిటైరయ్యాక 2014లో బీజేపీలో చేరారు. స్వరాష్ట్రం యూపీలోని ఘాజియాబాద్‌ నుంచి ఎంపీ అయ్యారు. 2019లో రెండోసారి విజయం సాధించారు. మోదీ ప్రభుత్వంలో రెండుసార్లు మంత్రిగా చేశారు.విష్ణు భగవత్‌... గురి తప్పిన టార్పెడో  భారత నావికాదళంలో అత్యంత ప్రతిభాపాటవాలతో అత్యున్నత పదవికి చేరుకున్న అడ్మిరల్‌ విష్ణు భగవత్‌... వివాదాస్పద వ్యవహార శైలితో అపకీర్తిని కూడా మూటగట్టుకున్నారు. 1971 ఇండో–పాక్‌ యుద్ధంలో, పోర్చుగీస్‌ చెర నుంచి గోవాకు విముక్తి కలి్పంచిన ఆపరేషన్‌ విజయ్‌లో కీలక పాత్ర పోషించారు. ఎన్డీఏ ప్రభుత్వంతో విభేదాల కారణంగా 1998లో ఉద్వాసనకు గురయ్యారు. నేవీ చీఫ్‌గా ఉంటూ వేటుకు గురైన తొలి వ్యక్తి ఆయనే. క్రమశిక్షణ చర్యల్లో భాగంగా అడ్మిరల్‌ హోదానూ కోల్పోయారు. తర్వాత రాజకీయాల్లోకి అడుగుపెట్టి బీజేపీ ప్రభుత్వంపై విమర్శలు గుప్పించారు. బిహార్‌ రాజకీయాల్లో కొంతకాలం చురుగ్గా వ్యవహరించారు. ‘ఉత్తమ’ ఫైటర్‌ నలమాద ఉత్తమ్‌ కుమార్‌ రెడ్డి. వైమానిక దళంలో మిగ్‌ 21, మిగ్‌ 23 వంటి ఫైటర్‌ జెట్లు నడిపి శత్రువులపై పోరాడారు. రాజకీయాల్లోనూ రియల్‌ ఫైటర్‌గా కొనసాగుతున్నారు. నల్లగొండ జిల్లాకు చెందిన ఉత్తమ్‌ 1982 నుంచి 1991 దాకా ఎయిర్‌ఫోర్స్‌లో ఫైటర్‌ పైలట్‌గా చేశారు. 1994లో రాజకీయాల్లోకి అడుగుపెట్టారు. తొలి ఎన్నికల్లో కోదాడ నుంచి ఓడినా 1999లో అక్కడి నుంచే విజయఢంకా మోగించారు. మూడు దశాబ్డాల రాజకీయ జీవితంలో ఆరుసార్లు ఎమ్మెల్యేగా, ఒకసారి నల్లగొండ ఎంపీగా, పీసీసీ అధ్యక్షునిగా, మంత్రిగా చేశారు. తాజాగా హుజారాబాద్‌ నుంచి ఎమ్మెల్యేగా గెలిచి, తెలంగాణలో తొలి కాంగ్రెస్‌ ప్రభుత్వంలో మంత్రి అయ్యారు. ఉత్తమ్‌ భార్య పద్మావతి కూడా రెండుసార్లు కోదాడ ఎమ్మెల్యేగా గెలిచారు. 2016లో వచి్చన టెర్రర్‌ అనే తెలుగు సినిమాలో ఆయన సీఎం పాత్ర పోషించడం విశేషం!జేజే సింగ్‌... తొలి సిక్కు ఆర్మీ చీఫ్‌ జోగిందర్‌ జస్వంత్‌ సింగ్‌. తొలి సిక్కు ఆర్మీ జనరల్‌. 2005 నుంచి 2007 దాకా దేశ 21వ ఆర్మీ చీఫ్‌గా సేవలందించారు. రిటైరయ్యాక 2008లో అరుణాచల్‌ ప్రదేశ్‌ గవర్నర్‌గా అయ్యారు. 2017లో అకాలీదళ్‌లో చేరి అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో కెపె్టన్‌ అమరీందర్‌ సింగ్‌ చేతిలో ఓడారు. 2019లో అకాలీదళ్‌ (తక్సలీ)లో నుంచి లోక్‌సభకు పోటీ చేసి ఓడిపోయారు. 2022లో బీజేపీలో చేరారు. వీకే సింగ్‌ తర్వాత కాషాయం తీర్థం పుచ్చుకున్న రెండో జనరల్‌గా నిలిచారు.బదౌరియా...  పొలిటికల్‌ టేకాఫ్‌ రాజకీయాల్లోకి  వచి్చన తొలి వైమానిక దళపతిగా ఎయిర్‌ చీఫ్‌ మార్షల్‌ రాకేశ్‌ కుమార్‌ సింగ్‌ బదౌరియా చరిత్ర సృష్టించారు. ఎయిర్‌ఫోర్స్‌ ఫైటర్‌గా విధుల్లో చేరిన ఆయన 41 ఏళ్ల కెరీర్‌లో 26 రకాల ఫైటర్‌ జెట్స్, రవాణా విమానాలు నడిపిన విశేష ప్రతిభావంతుడు. స్వదేశీ యుద్ధ విమానం తేజస్‌ చీఫ్‌ టెస్ట్‌ పైలట్‌గా, ప్రాజెక్ట్‌ టెస్టింగ్‌ డైరెక్టర్‌గా కూడా వ్యవహరించారు. 2019 నుంచి 2021 దాకా ఎయిర్‌ఫోర్స్‌ చీఫ్‌గా చేసి రిటైరయ్యారు. ఇటీవలే బీజేపీలో చేరారు.  రాథోడ్‌ గురి పెడితే...  టార్గెట్‌ తలొంచాల్సిందే! యుద్ధభూమి అయినా, క్రీడా మైదానమైనా ఆయన గురి పెడితే టార్గెట్‌ తలొంచాల్సిందే! ఆయనే కల్నల్‌ రాజ్యవర్ధన్‌ సింగ్‌ రాథోడ్‌. విశ్వ క్రీడా ప్రపంచంలో భారత్‌కు ఘన కీర్తి సాధించి పెట్టిన అభినవ అర్జునుడు. చదువులోనూ, ఆటలోనూ ‘గోల్డెన్‌’ బాయ్‌గా నిలిచిన రాథోడ్‌ కార్గిల్‌ యుద్ధంలో పోరాడారు. 2002 కామన్వెల్త్‌ క్రీడల్లో గోల్డ్‌ మెడల్‌ కొట్టారు. ఆ ఈవెంట్లో ఆయన నెలకొలి్పన రికార్డులు ఇప్పటికీ చెక్కుచెదరలేదు. 2004 గ్రీస్‌ ఒలింపిక్స్‌ డబుల్‌ ట్రాప్‌ ఈవెంట్లో వెండి పతకం కొట్టడంతో రాథోడ్‌ పేరు మారుమోగింది. ఒలింపిక్స్‌లో భారత్‌కు అదే తొలి వ్యక్తిగత వెండి పతకం! కెరీర్లో ఏకంగా 25 అంతర్జాతీయ పతకాలను సొంతం చేసుకున్నారు. 2013లో ఆర్మీ నుంచి రిటైరై బీజేపీలో చేరారు. 2014 లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో గెలిచారు. మోదీ ప్రభుత్వంలో సమాచార, క్రీడా మంత్రిగా చేశారు. 2019లోనూ ఎంపీగా గెలిచారు. 2023లో రాజస్తాన్‌ ఎన్నికల్లో ఎమ్మెల్యేగా విజయం సాధించి రాష్ట్ర క్రీడా శాఖ మంత్రిగా ఉన్నారు.– సాక్షి, నేషనల్‌ డెస్క్‌  

కార్తీక వీకే... ఎంతోమంది సాహిత్యాభిమానులకు సుపరిచితమైన పేరు. ‘క్వీన్‌ ఆఫ్‌ ఇండియన్‌ పబ్లిషింగ్‌’గా  కీర్తి అందుకున్న వెస్ట్‌ల్యాండ్‌ బుక్స్‌ (అమెజాన్‌ కంపెనీ) పబ్లిషర్‌గా ఎంతోమంది రచయితలను ప్రపంచానికి పరిచయం చేసింది. పాఠకుల నాడి పట్టుకుంది. మారుమూల పల్లె నుంచి హైటెక్‌ సిటీ వరకు ఏ చిన్న మెరుపు మెరిసినా ఆ మెరుపును అందుకోగలిగింది. కారణాలపై స్పష్టత ఇవ్వకపోయినా అమెజాన్‌ కంపెనీ వెస్ట్‌ల్యాండ్‌ బుక్స్‌ను మూసివేసింది.  ఆ తరువాత ఏమైంది? ‘ప్రతిలిపి’తో సెకండ్‌ ఇన్నింగ్స్‌ మొదలు పెట్టింది కార్తీక. ఆన్‌లైన్‌ ప్లాట్‌ఫామ్‌ ‘ప్రతిలిపి’ దేశంలోని పన్నెండు భాషలకు సంబంధించిన సృజనాత్మక రచనలకు, సాహిత్యభిమానుల మధ్య చర్చలకు వేదిక అయింది. బెంగళూరు కేంద్రంగా పనిచేసే ‘ప్రతిలిపి’ వెస్ట్‌ల్యాండ్‌ పబ్లిషింగ్, ఎడిటోరియల్, మార్కెటింగ్, సేల్స్‌ టీమ్‌ను యథాతథంగా తీసుకొని కొత్త ప్రయాణం మొదలు పెట్టింది. ఈ కొత్త వెంచర్‌ని ‘వెస్ట్‌ల్యాండ్‌ 2.ఒ’ అని పిలుస్తున్నారు.  దేశంలోని మోస్ట్‌ పవర్‌ఫుల్‌ ఎడిటర్‌లలో ఒకరిగా పేరుగాంచిన కార్తీకకు వెస్ట్‌ల్యాండ్‌లాగే ‘ప్రతిలిపి’ని పాపులర్‌ చేయాల్సిన బాధ్యత ఉంది. ‘ప్రతిలిపి పేపర్‌బ్యాక్స్‌’ శీర్షికతో తమ యాప్‌లో పాపులర్‌ అయిన రచనలను కార్తీక నేతృత్వంలో పుస్తకాలుగా తీసుకు రానుంది ప్రతిలిపి. ‘గతానికి ఇప్పటికీ తేడా ఏమిటంటే అప్పుడు పాపులర్‌ రచనలను పుస్తకాలుగా ప్రచురించేదాన్ని. ఇప్పుడు యాప్‌లో పాపులర్‌ అయిన రచనలను పుస్తకంగా ప్రచురించబోతున్నాను’ అంటుంది కార్తీక. ‘పుస్తకం అంటే కొన్ని పేజీల సముదాయం కాదు. అదొక ప్రపంచం’ అని చెప్పే కార్తీకకు ‘సంప్రదాయ పబ్లిషర్‌’ అని పేరు ఉంది. అయితే ఇప్పుడు ఈ సంప్రదాయ పబ్లిషర్‌ ఆడియోబుక్, యాప్, పాడ్‌కాస్ట్‌... మొదలైన ఫార్మాట్‌లలో సాహిత్యాభిమానులకు చేరువ కావడానికి కొత్తదారిలో ప్రయాణం చేస్తుంది. ‘కాలంతోపాటు నడవాలి. కొత్త ఫార్మాట్స్‌పై అవగాహన పెంచుకోవాలి. ఇది సవాలు మాత్రమే కాదు ఎంతో ఉత్సాహం ఇచ్చే పని కూడా’ అంటుంది కార్తీక. కార్తీకతో కలిసి మరోసారి పనిచేయడానికి రచయితలు ఎంతో ఉత్సాహంగా ఉన్నారు. ఆ ఉత్సాహమే ఆమె బలమని చెప్పాల్సి అవసరం లేదు కదా! వైవిధ్యమే బలం ప్రచురణ రంగానికి వైవిధ్యమే ప్రధాన బలం. అందుకే ఎప్పటికప్పుడు పాఠకుల ఆసక్తిని దృష్టిలో పెట్టుకుంటాను. పాఠకులకు ఎలా చేరువ కావాలనేదానిపై రకరకాలుగా ఆలోచిస్తాను. పాఠకులకు చేరువ కావాలనే లక్ష్యం కోసం వక్రమార్గాల్లో పయనించడం నా సిద్ధాంతం కాదు. సమాజానికి హాని చేసే కంటెంట్‌ను దగ్గరికి రానివ్వను. వ్యాపారానికి నైతికత అనేది ముఖ్యం. విలువలకు ప్రాధాన్యత ఇస్తాను. ఎంపికకు సంబం«ధించిన విషయంలో కూడా ‘నాదే రైట్‌’ అనే ధోరణితో  కాకుండా ఇతరులతో విస్తృతంగా చర్చిస్తాను. సోకాల్ట్‌–మెయిన్‌ స్ట్రీమ్‌ ఆలోచనలకు పక్కకు జరిగితే ఎంతో అద్భుతమైన ప్రతిభను వెలుగులోకి తీసుకురావచ్చు. నా కెరీర్‌లో సంతోషకరమైన విషయం ఏమిటంటే యువతలో చదివే వారి సంఖ్య పెరగడం. ‘కొత్త పాఠకులు ఎలాంటి కంటెంట్‌ను ఇష్టపడుతున్నారు?’ అని తెలుసుకోవడం ముఖ్యం. శక్తిమంతమైన, సృజనాత్మకమైన ఆలోచనలు ఎక్కడో ఒకచోట ఉంటాయి. అవి ఎక్కడ ఉన్నాయో కనిపెట్టి వెలుగులోకి తీసుకురావడమే పబ్లిషర్‌ బలం. – కార్తీక వీకే  

న్యూఢిల్లీ: భారత్‌కు అచ్చొచ్చిన ఢిల్లీ వికెట్‌పై పర్యాటక జట్టే స్పిన్‌తో అల్లాడిస్తే... ఆతిథ్య జట్టు అంతకుమించే చేయాలి కదా! సరిగ్గా... టీమిండియా కూడా అదే చేసింది. ఒక్క సెషన్‌ అయినా పూర్తిగా ఆడనివ్వకుండానే ఆస్ట్రేలియాను ఆలౌట్‌ చేసింది. రవీంద్ర జడేజా (7/42) బిగించిన ఉచ్చులో ఆస్ట్రేలియా క్లీన్‌బౌల్డయింది. 31.1 ఓవర్లలోనే 113 పరుగులకే ఆ జట్టు కుప్పకూలింది. ఇందులో 12 ఓవర్లు, 61 పరుగులు క్రితం రోజువే కాగా... మూడో రోజు ఆసీస్‌ ఆడింది 19.1 ఓవర్లే! చేసింది కూడా 52 పరుగులే! అంటే సగటున ప్రతి రెండు ఓవర్లకు ఓ వికెట్‌ను సమర్పించుకుంది. అంతలా ప్రపంచ నంబర్‌వన్‌ టెస్టు జట్టు జడుసుకుంది.  ‘జడ్డూ’ ఏకంగా ఐదుగురు బ్యాటర్లను బౌల్డ్‌ చేశాడు. అనంతరం 115 పరుగుల సులువైన లక్ష్యంతో బరిలోకి దిగిన భారత్‌ రెండో ఇన్నింగ్స్‌లో 26.4 ఓవర్లలో 4 వికెట్లు కోల్పోయి 118 పరుగులు చేసి గెలిచింది. రెండో ఇన్నింగ్స్‌లో రెండు జట్ల బౌలర్లు ఎక్స్‌ట్రాలు ఇవ్వకపోవడం విశేషం. మ్యాచ్‌ మొత్తం లో పది వికెట్లు తీయడంతోపాటు కెరీర్‌లో అత్యుత్తమ బౌలింగ్‌ గణాంకాలు నమోదు చేసిన జడేజాకు వరుసగా రెండోసారీ ‘ప్లేయర్‌ ఆఫ్‌ ద మ్యాచ్‌’ అవార్డు లభించింది. నాలుగు టెస్టుల సిరీస్‌లో 2–0తో ఉన్న భారత్‌ ‘బోర్డర్‌–గావస్కర్‌ ట్రోఫీ’ని తమ వద్దే అట్టిపెటుకుంది. క్రితంసారి కూడా భారతే గెలిచింది. ఇక ఈ సిరీస్‌లో మూడో టెస్టు మార్చి 1 నుంచి ఇండోర్‌లో జరుగుతుంది. ఇండోర్‌ టెస్టులోనూ భారత్‌ గెలిస్తే ప్రపంచ టెస్టు చాంపియన్‌షిప్‌ ఫైనల్‌కు ఎలాంటి సమీకరణాలతో సంబంధం లేకుండా అర్హత సాధిస్తుంది.   ఇలా మొదలై... అలా కూలింది!   ఓవర్‌నైట్‌ స్కోరు 61/1తో ఆదివారం రెండో ఇన్నింగ్స్‌ కొనసాగించిన ఆస్ట్రేలియా పతనం తొలి ఓవర్‌ నుంచే మొదలైంది. ఓపెనర్‌ హెడ్‌ (46 బంతుల్లో 43; 6 ఫోర్లు, 1 సిక్స్‌) అశ్విన్‌ బౌలింగ్‌లో ఒక బౌండరీ కొట్టి ఆఖరి బంతికి అవుటయ్యాడు. కాసేపటికే సీనియర్‌ బ్యాటర్‌ స్మిత్‌ (19 బంతుల్లో 9; 1 ఫోర్‌) కూడా అతని బౌలింగ్‌లోనే వికెట్ల ముందు దొరికాడు. తర్వాత జడేజా మాయాజాలం మొదలవడంతో కొత్తగా ఇంకెవరూ రెండంకెల స్కోరు చేయలేకపోయారు. ఓవర్‌నైట్‌ బ్యాటర్‌ లబుషేన్‌ (50 బంతుల్లో 35; 5 ఫోర్లు) సహా స్వల్ప వ్యవధిలో క్యారీ (7), కమిన్స్‌ (0), లయన్‌ (8), కున్‌మన్‌ (0)లను జడేజా క్లీన్‌బౌల్డ్‌ చేశాడు. కచ్చితత్వం లేని స్వీప్‌ షాట్లు, అనవసరమైన రివర్స్‌ స్వీప్‌ షాట్లు ఆస్ట్రేలియన్ల కొంపముంచాయి. ప్రపంచంలో ఎక్కడైనా పేస్‌ బంతులు బ్యాటర్లను బెంబేలెత్తిస్తాయి. కానీ ఇక్కడ స్లో డెలివరీలకే విలవిలలాడారు. దీంతో ఆదివారం ఆటలో 9 వికెట్లు చేతిలో ఉన్న ఆసీస్‌ కనీసం 20 ఓవర్లయినా ఆడలేకపోయింది. అశ్విన్‌కు 3 వికెట్లు దక్కాయి. స్పిన్‌ తిరగడంతో భారత ప్రధాన సీమర్‌ మొహమ్మద్‌ సిరాజ్‌కు     బంతిని అప్పగించాల్సిన అవసరమే రాలేదు. లంచ్‌ బ్రేక్‌ అనంతరం సులువైన లక్ష్యఛేదనలో కెప్టెన్‌ రోహిత్‌ శర్మ (20 బంతుల్లో 31; 3 ఫోర్లు, 2 సిక్సర్లు) ధనాధన్‌ ఆడాడు. కానీ కేఎల్‌ రాహుల్‌ (1) తన వైఫల్యం కొనసాగించాడు. 100వ టెస్టు ఆడుతున్న పుజారా (74 బంతుల్లో 31 నాటౌట్‌; 4 ఫోర్లు) కుదురుగా ఆడగా, మధ్యలో విరాట్‌ కోహ్లి (31 బంతుల్లో 20; 3 ఫోర్లు), శ్రేయస్‌ అయ్యర్‌ (12)ల వికెట్లు కూలాయి. అప్పటికే టీమిండియా విజయతీరానికి దగ్గరవగా మిగతా లాంఛనాన్ని కోన శ్రీకర్‌ భరత్‌ (22 బంతుల్లో 23 నాటౌట్‌; 3 ఫోర్లు, 1 సిక్స్‌)తో కలిసి పుజారా పూర్తి చేశాడు. 27వ ఓవర్‌ వేసిన మర్పీ బౌలింగ్‌లో నాలుగో    బంతిని పుజారా మిడ్‌ వికెట్‌ మీదుగా బౌండరీకి తరలించి భారత్‌ను గెలిపించాడు.   స్కోరు వివరాలు ఆస్ట్రేలియా తొలి ఇన్నింగ్స్‌: 263; భారత్‌ తొలి ఇన్నింగ్స్‌: 262; ఆస్ట్రేలియా రెండో ఇన్నింగ్స్‌: ఉస్మాన్‌ ఖాజా (సి) శ్రేయస్‌ అయ్యర్‌ (బి) జడేజా 6; ట్రవిస్‌ హెడ్‌ (సి) శ్రీకర్‌ భరత్‌ (బి) అశ్విన్‌ 43; లబుషేన్‌ (బి) జడేజా 35; స్మిత్‌ (ఎల్బీడబ్ల్యూ) (బి) అశ్విన్‌ 9; రెన్‌షా (ఎల్బీడబ్ల్యూ) (బి) అశ్విన్‌ 2; హ్యాండ్స్‌కాంబ్‌ (సి) కోహ్లి (బి) జడేజా 0; క్యారీ (బి) జడేజా 7; కమిన్స్‌ (బి) జడేజా 0; లయన్‌ (బి) జడేజా 8; మర్ఫీ (నాటౌట్‌) 3; కున్‌మన్‌ (బి) రవీంద్ర జడేజా 0; మొత్తం (31.1 ఓవర్లలో ఆలౌట్‌) 113. వికెట్ల పతనం: 1–23, 2–65, 3–85, 4–95, 5–95, 6–95, 7–95, 8–110, 9–113, 10–113. బౌలింగ్‌: అశ్విన్‌ 16–3–59–3, మొహమ్మద్‌ షమీ 2–0–10–0, రవీంద్ర జడేజా 12.1–1–42–7, అక్షర్‌ పటేల్‌ 1–0–2–0. భారత్‌ రెండో ఇన్నింగ్స్‌: రోహిత్‌ శర్మ (రనౌట్‌) 31; కేఎల్‌ రాహుల్‌ (సి) అలెక్స్‌ క్యారీ (బి) లయన్‌ 1; చతేశ్వర్‌ పుజారా (నాటౌట్‌) 31; విరాట్‌ కోహ్లి (స్టంప్డ్‌) క్యారీ (బి) మర్ఫీ 20; శ్రేయస్‌ అయ్యర్‌ (సి) మర్ఫీ (బి) నాథన్‌ లయన్‌ 12; శ్రీకర్‌ భరత్‌ (నాటౌట్‌) 23; మొత్తం (26.4 ఓవర్లలో 4 వికెట్లకు) 118. వికెట్ల పతనం: 1–6, 2–39, 3–69, 4–88. బౌలింగ్‌: కున్‌మన్‌ 7–0–38–0, నాథన్‌ లయన్‌ 12–3–49–2, టాడ్‌ మర్ఫీ 6.4–2–22–1, ట్రవిస్‌ హెడ్‌ 1–0–9–0.   100: అంతర్జాతీయ క్రికెట్‌లో మూడు ఫార్మాట్‌లలో కలిపి ఆస్ట్రేలియాపై భారత్‌కిది 100వ విజయం. మూడు ఫార్మాట్‌లలో రెండు జట్ల మధ్య 273 మ్యాచ్‌లు జరిగాయి. ఆసీస్‌తో 104 టెస్టులు ఆడిన భారత్‌ 32 విజయాలు అందుకొని, 43 పరాజయాలు చవిచూసింది. ఒక మ్యాచ్‌ ‘టై’కాగా, 28 ‘డ్రా’గా ముగిశాయి. 143 వన్డేల్లో టీమిండియా 53 మ్యాచ్‌ల్లో గెలిచి, 80 మ్యాచ్‌ల్లో ఓడింది. 10 మ్యాచ్‌లు రద్దయ్యాయి. 26 టి20 మ్యాచ్‌ల్లో భారత్‌ 15 విజయాలు సాధించి, 10 మ్యాచ్‌ల్లో ఓడింది. ఒక మ్యాచ్‌ రద్దయింది. 25012: అంతర్జాతీయ క్రికెట్‌లో మూడు ఫార్మాట్‌ (టెస్టు, వన్డే, టి20)లలో కలిపి కోహ్లి సాధించిన పరుగులు (492 మ్యాచ్‌లు). సచిన్‌ (664 మ్యాచ్‌ల్లో 34, 357 పరుగులు) తర్వాత ఈ ఘనత సాధించిన రెండో భారతీయ క్రికెటర్‌ కోహ్లి కాగా... 25 వేల పరుగులు సాధించిన క్రికెటర్ల జాబితా లో కోహ్లి ఆరో స్థానంలో ఉన్నాడు. 8: సొంతగడ్డపై టెస్టుల్లో జడేజాకిది ఎనిమిదో ‘ప్లేయర్‌ ఆఫ్‌ ద మ్యాచ్‌’ అవార్డు. భారత్‌ తరఫున అనిల్‌ కుంబ్లే (9 సార్లు) ‘టాప్‌’లో ఉండగా, సచిన్‌ (8 సార్లు) సరసన జడేజా నిలిచాడు. సిరాజ్, కోహ్లి, భరత్, జడేజా, అక్షర్‌ పటేల్‌

భారత్‌ టెస్టు సిరీస్‌ను క్లీన్‌స్వీప్‌ చేసే సమయం ఆసన్నమైంది...తొలిరోజు బౌలింగ్‌లో కొంతైనా  ప్రతాపం చూపిన శ్రీలంక రెండో రోజు ఇటు బ్యాటింగ్‌లో అటు బౌలింగ్‌లో పూర్తిగా కుదేలైంది. వంద పరుగులు దాటిన కాసేపటికే తొలి ఇన్నింగ్స్‌ను ముగించుకున్న లంక తర్వాత రెండో ఇన్నింగ్స్‌కు దిగిన భారత్‌ను ఏమాత్రం ఇబ్బంది పెట్టలేకపోయింది. దీంతో కొండంత లక్ష్యం ముందు లంక ఓడేందుకు చేరువవుతోంది. పంత్‌ మెరుపు బ్యాటింగ్, అయ్యర్‌ మరో చక్కటి ఇన్నింగ్స్‌ రెండో రోజు హైలైట్‌గా నిలిచాయి.    బెంగళూరు: రెండో టెస్టులో విజయానికి అవసరమైన ఏర్పాట్లన్నీ భారత్‌ రెండో రోజే చేసేసింది. ప్రత్యర్థి శ్రీలంక తొలి ఇన్నింగ్స్‌ను తక్కువ స్కోరుకే ముగించిన భారత్‌ తమ తొలి ఇన్నింగ్స్‌ ఆధిక్యానికి తోడు రెండో ఇన్నింగ్స్‌లో పటిష్టమైన స్కోరుతో భారీ లక్ష్యాన్ని నిర్మించింది. ఆదివారం హాయిగా స్టేడియానికి వచ్చిన ప్రేక్షకులకు రిషభ్‌పంత్‌ (31 బంతుల్లో 50; 7 ఫోర్లు, 2 సిక్స్‌లు) పసందైన బ్యాటింగ్‌ విందు ఇచ్చాడు. రెండో రోజుకు సరిపడే వినోదం అతనిదైతే... మొత్తం మ్యాచ్‌లో భారత్‌ను శ్రేయస్‌ అయ్యర్‌ (87 బం తుల్లో 67; 9 ఫోర్లు) పటిష్ట స్థితిలో నిలిపాడు. భారత్‌ రెండో ఇన్నింగ్స్‌ను 303/9 స్కోరు వద్ద డిక్లేర్‌ చేసి శ్రీలంక ముందు 447 పరుగుల లక్ష్యాన్ని నిర్దేశించింది. శ్రీలంక ఆట నిలిచే సమయానికి రెండో ఇన్నింగ్స్‌లో వికెట్‌ నష్టానికి 28 పరుగులు చేసింది. బుమ్రా వేసిన మూడో బంతికే తిరిమన్నె (0) అవుట్‌ కాగా, కరుణరత్నే (10 బ్యాటింగ్‌), కుశాల్‌ మెండిస్‌ (16 బ్యాటింగ్‌) క్రీజులో ఉన్నారు. శ్రీలంక 109 ఆలౌట్‌ రెండో రోజు లంకను ఆలౌట్‌ చేసేందుకు భారత్‌కు ఎక్కువ సేపు పట్టలేదు. ఆదివారం మరో ఆరు ఓవర్లయినా పూర్తిగా ఆడలేకపోయిన ఆ జట్టు తొలి ఇన్నింగ్స్‌లో 35.5 ఓవర్లలో 109 పరుగులకే ఆలౌ టైంది. ఓవర్‌నైట్‌ స్కోరుకు మరో 23 పరుగులు మాత్రమే జోడించి జట్టు మిగిలిన 4 వికెట్లు కోల్పోయింది. బుమ్రా కెరీర్‌లో 8వ సారి ఇన్నింగ్స్‌లో 5 వికెట్లు పడగొట్టాడు. దీంతో భారత్‌కు తొలి ఇన్నింగ్స్‌లో 143 పరుగుల ఆధిక్యం లభించింది.   అయ్యర్‌ మళ్లీ సూపర్‌ రెండో ఇన్నింగ్స్‌లో భారత ఓపెనర్లు రోహిత్‌ శర్మ (79 బంతుల్లో 46; 4 ఫోర్లు), మయాంక్‌ అగర్వాల్‌ (22; 5 ఫోర్లు) నిలకడగా ఆడారు. వీళ్లిద్దరి తర్వాత హనుమ విహారి (35; 4 ఫోర్లు) కాస్త మెరుగనిపించగా, కోహ్లి (13) విఫలమయ్యాడు. మరో వైపు శ్రేయస్‌ అయ్యర్‌ మళ్లీ సూపర్‌ ఇన్నింగ్స్‌ ఆడాడు. ఐదో వికెట్‌కు పంత్, అయ్యర్‌ 6.2 ఓవర్లలోనే 45 పరుగులు జోడించారు. జడేజాతో కలిసి శ్రేయస్‌ కుదురుగా బ్యాటింగ్‌ చేశాడు. డిన్నర్‌ బ్రేక్‌ పూర్తయిన వెంటనే జట్టు స్కోరు 200 పరుగులు దాటింది. ఆరో వికెట్‌కు వీళ్లిద్దరు 63 పరుగులు జత చేశాక జడేజా (22) అవుటయ్యాడు. ఆ తర్వాత 69 బంతుల్లో అయ్యర్‌ అర్ధ సెంచరీ పూర్తయింది. వరుసగా రెండు రోజుల్లో రెండు ఇన్నింగ్స్‌ల్లోనూ అతను ఫిఫ్టీలతో అదరగొట్టాడు. స్కోరు 300 దాటి 9వ వికెట్‌ పడగానే భారత్‌ ఇన్నింగ్స్‌ను డిక్లేర్‌ చేసింది.   స్కోరు వివరాలు భారత్‌ తొలి ఇన్నింగ్స్‌ 252; శ్రీలంక తొలి ఇన్నింగ్స్‌ 109; భారత్‌ రెండో ఇన్నింగ్స్‌: మయాంక్‌ (సి) ధనంజయ (బి) ఎంబుల్డెనియా 22; రోహిత్‌ (సి) మాథ్యూస్‌ (బి) ధనంజయ 46; విహారి (బి) జయవిక్రమ 35; కోహ్లి (ఎల్బీ) (బి) జయవిక్రమ 13; పంత్‌ (సి) అండ్‌ (బి) జయవిక్రమ 50; అయ్యర్‌ (ఎల్బీ) (బి) ఎంబుల్డెనియా 67; జడేజా (బి) ఫెర్నాండో 22; అశ్విన్‌ (సి) డిక్‌వెలా (బి) జయవిక్రమ 13; అక్షర్‌ (బి) ఎంబుల్డెనియా 9; షమీ నాటౌట్‌ 16; ఎక్స్‌ట్రాలు 10; మొత్తం (68.5 ఓవర్లలో) 303/9 డిక్లేర్డ్‌. వికెట్ల పతనం: 1–42, 2–98, 3–116, 4–139, 5–184, 6–247, 7–278, 8–278, 9–303. బౌలింగ్‌: లక్మల్‌ 10–2–34–0; ఎంబుల్డెనియా 20.5–1–87–3, ఫెర్నాండో 10–2–48–1, ధనంజయ 9–0–47–1, జయవిక్రమ 19–2–78–4.