ముంబై: లాజిస్టిక్స్‌ రంగం ప్రస్తుత ఆర్థిక సంవత్సరంలో 7–9 శాతం మేర వృద్ధిని చూస్తుందని రేటింగ్‌ ఏజెన్సీ ఇక్రా అంచనా వేస్తోంది. అయితే చమురు, కమోడిటీల ధరలు పెరుగుతున్న దృష్ట్యా ఈ రంగంలోని కంపెనీల మార్జిన్లపై ఒత్తిడి ఉంటుందని పేర్కొంది. లాజిస్టిక్స్‌ రంగంపై ఒక నివేదికను ఇక్రా గురువారం విడుదల చేసింది. 2021–22లో ఈ రంగంలో వృద్ధి కరోనా ముందు నాటితో పోలిస్తే 14–17 శాతం అధికంగా ఉంటుందని తెలిపింది. మధ్య కాలానికి ఆదాయంలో వృద్ధి అన్నది ఈ కామర్స్, ఎఫ్‌ఎంసీజీ, రిటైల్, కెమికల్స్, ఫార్మాస్యూటికల్స్, ఇండస్ట్రియల్‌ గూడ్స్‌ నుంచి వస్తుందని పేర్కొంది. జీఎస్‌టీ, ఈవేబిల్లు అమలు తర్వాత లాజిస్టిక్స్‌ సేవల్లో సంస్థాగత వాటా పెరుగుతున్నట్టు వివరించింది. బహుళ సేవలను ఆఫర్‌ చేస్తుండడం కూడా ఆదరణ పెరగడానికి కారణంగా పేర్కొంది. పైగా ఈ రంగంలోని చిన్న సంస్థలతో పోలిస్తే పెద్ద సంస్థలకు ఉన్న ఆర్థిక సౌలభ్యం దృష్ట్యా, వాటికి ఆదరణ పెరుగుతోందని.. ఈ రంగంలో రానున్న రోజుల్లో మరింత వ్యాపారం సంస్థాగతం వైపు మళ్లుతుందని అంచనా వేస్తున్నట్టు తెలిపింది.   క్రమంగా పెరుగుతున్న డిమాండ్‌ కొన్ని నెలలుగా రవాణా కార్యకలాపాలు పుంజుకుంటున్నట్టు ఇక్రా తెలిపింది. పలు రంగాల్లో డిమాండ్‌ పుంజుకోవడం ఇందుకు మద్దతుగా నిలుస్తున్నట్టు పేర్కొంది. కరోనా మూడో విడత వేగంగా సమసిపోవడంతో ఆంక్షలను ఎత్తేయడం కలిసి వచ్చినట్టు వివరించింది. కమోడిటీల ధరలు పెరిగిపోవడం, రవాణా చార్జీలన్నవి స్వల్పకాలంలో సమస్యలుగా ప్రస్తావించింది. వినియోగ డిమాండ్‌పై మార్జిన్లు ఆధారపడి ఉంటాయని అంచనా వేసింది. ‘‘త్రైమాసికం వారీగా లాజిస్టిక్స్‌ రంగం ఆదాయం 2021–22 రెండో త్రైమాసికంలో (జూలై–సెప్టెంబర్‌) బహుళ సంవత్సరాల గరిష్ట స్థాయికి వెళ్లింది. పారిశ్రామిక కార్యకలాపాలు పుంజుకోవడం కలిసొచ్చింది’’అని ఇక్రా తన నివేదికలో తెలిపింది. 2022 జనవరి–ఫిబ్రవరి నెలల్లో ఈవే బిల్లుల పరిమాణం, ఫాస్టాగ్‌ వసూళ్లలో స్థిరత్వం ఉన్నట్టు ఇక్రా నివేదిక వివరించింది.   


 ప్రధాని మోదీ ప్రతిపాదించిన ‘మేక్ ఇన్ ఇండియా’ విజయవంతం కావడం అవసరమే కానీ, దానికంటే ముందు మన వ్యవసాయ రంగాన్ని వృద్ధిపరిచి, గ్రామీణ ప్రజల కొనుగోలు శక్తిని పెంచడం చాలా అవసరం. దేశంలో తయారయ్యే పారిశ్రామిక సరుకులకు డిమాండ్ రావాలంటే స్థానికంగా కొనుగోలు శక్తి పెంచడమే మార్గం.  
 
 ప్రపంచంలోనే యువజనులు అత్యధికంగా ఉంటున్న దేశం భారత్. మన జనాభాలోని 65 శాతం మంది 35 ఏళ్లలోపు వయ సువారే. యువజనుల్లో పెరిగిపో తున్న నిరుద్యోగమే మన దేశా నికి అతి పెద్ద సమస్య. ఏటా కోటీ 20 లక్షల ఉపాధి అవకాశా లను కల్పించాల్సి ఉండగా 2006 గణాంకాల ప్రకారం ఏటా 88 లక్షల ఉద్యోగాలనే సృష్టించ గలుగుతున్నాం. అంటే సాలీనా 30 లక్షల ఉద్యోగాల కొరత ఉంది. ఇప్పుడిది మరింత పెద్ద సమస్యగా ఉంది. మన దేశీయ ఆర్థికవ్యవస్థ తాలూకు సమతుల్యతా లోపమే ఈ సమస్యకు మూలం. ఉదా: మన ఆర్థికవ్యవస్థ తాలూకు మూడు రంగాలు - వ్యవసాయం, పరిశ్రమలు, సేవలు- చూద్దాం.. దేశీయ వ్యవసాయరంగంలో నేటికి 60 శాతం మంది జీవిస్తున్నారు. ఈ రంగం తాలూకు స్థూల జాతీయ వృద్ధి వాటా కేవలం 14 శాతంగానే ఉంది. మన పారిశ్రా మికరంగంపై సుమారు 22 శాతం మేర ఆధారపడి ఉన్నా రు. కాగా, స్థూలజాతీయ వృద్ధిలో ఈ రంగం వాటా 15 శాతంగా ఉంది. ఇక, సేవారంగంలో దేశీయ జనాభాలోని సుమారు 18 శాతం మంది జీవిక పొందుతున్నారు. వ్యవ సాయ, పారిశ్రామికరంగాలతో పోలిస్తే,  ఐటీ, బీపీఓ వం టి సేవారంగంలోని అధికాదాయవర్గాల సంఖ్య మొత్తం దేశీయ కార్మిక, ఉద్యోగశ్రేణులలో కేవలం 0.21 శాతం మాత్రమే. దీంతో అధికశాతం ప్రజల కొనుగోలు శక్తి అత్య ల్పంగా ఉంది. అందుకే దేశీయ డిమాండ్ బలహీనమై ఉపాధి కల్పనపై ప్రతికూల ప్రభావం చూపుతోంది.
 
 ఈ నేపథ్యంలోనే అమెరికాలోని మాడిసన్ స్క్వేర్ గార్డెన్ ఉపన్యాసంలో మోదీ పేర్కొన్న అంశాన్ని గమనిం చాలి. ఆయన దృష్టిలో ఆర్థిక వ్యవస్థ ఆరోగ్యంగా ఉండటం అంటే - దానిలో 1/3 వంతు వ్యవసాయం, 1/3 వంతు పరిశ్రమలు, 1/3 వంతు సేవారంగాలుగా ఉండటం. అప్పుడే ఈ మూడు రంగాలలోని దేనిలోనైనా ఎదురయ్యే ఒడిదుడుకులను, మిగతా రెండు రంగాల సాయంతో సమ ర్థంగా ఎదుర్కోగలం. దీని పరిష్కార మార్గంగానే ‘‘మేక్ ఇన్ ఇండియా’’ ప్రకటించారు. అయితే, ‘‘మేక్ ఇన్ ఇండియా’’ విజయం నల్లేరు మీద నడకేమీ కాదు. ప్రధాని నరేంద్రమోదీ తన విదేశీ పర్యటనల్లో బిలియన్ల కొలదీ డాలర్ల మేరకు పెట్టుబడుల వాగ్దానాలను పొందారు. మన వద్ద ఉన్న చౌక శ్రమవల్ల చైనా పరిశ్రమలు దేశంలో అడు గెడతాయని ఆశలు పెట్టుకుంటున్నారు కానీ ‘‘మేక్ ఇన్ ఇండియా’’కు అనేక ప్రతికూల అంశాలున్నాయి.
 
 చైనాలో నేడు శ్రమశక్తి ఖరీదు పెరిగినప్పటికీ ఆ దేశం స్థూల కొనుగోలు శక్తిలో ప్రపంచంలోనే అతి పెద్దదిగా ఉం ది. ఉదాహరణకు, నేడు విశ్వ లగ్జరీ కార్లలో అధిక భాగం ఛైనాలోనే అమ్ముడవుతున్నాయి. 2016 నాటికి చైనా జీడీపీ అమెరికాను దాటిపోతుందని ఐఎంఎఫ్ అంచనా. కాబట్టి చైనా పరిశ్రమలు మన వద్దకు తరలివస్తాయనుకోవడం భ్రమే. పైగా అంతర్జాతీయంగా వివిధ సరుకులకు ఉన్న మార్కెట్ డిమాండ్ దిగజారి, ప్రపంచ ప్రజల కొనుగోలు శక్తి పడిపోతున్న స్థితిలో  ‘‘మేక్ ఇన్ ఇండియా’’ విజయం అంత సులభం కాదు. అమెరికాలో సరుకుల రంగం విస్త రణ,  ఉత్పాదకత వృద్ధి వల్ల ఇకపై అది ప్రపంచ దేశాల సరుకులకు మార్కెట్ ఇవ్వకపోవచ్చు. పైగా పలు అభి వృద్ధి చెందుతున్న దేశాలు కూడా చౌక ఎగుమతుల విధా నాలతో మేక్ ఇన్ ఇండియాకు పోటీదారులుగా మారుతు న్నాయి. కాబట్టి ‘‘మేక్ ఇన్ ఇండియా’’ విజయం నల్లేరు మీద నడకేమీ కాదు.
 
 వీటికి తోడు మన దేశంలోని విద్యుత్ శక్తి ఖరీదు, చైనాలోని ఖరీదుకు రెట్టింపుగా ఉంది. అంటే ముందుగా మన మౌలిక సదుపాయాలను వృద్ధి చేసుకోకుండా ‘‘మేక్ ఇన్ ఇండియా’’ను విజయవంతం చేయలేము. నేడు ప్రపంచ ఫ్యాక్టరీగా ఉన్న చైనా ఆటోమేషన్ దిశగా వేగంగా కదులుతోంది. ఈ కారణంచేతనే ఆ దేశం నుంచి వచ్చి పడుతోన్న పలు సరుకుల చౌక ధరలు, నాణ్యతల ధాటికి తట్టుకోలేక మన దేశంలోని అనేక పరిశ్రమలు మూతపడు తున్నాయి. మరో పక్కన మన ‘‘మేక్ ఇన్ ఇండియా’’కు జవాబుగా చైనా ‘‘మేడ్ ఇన్ చైనా’’ విధానానికి శ్రీకారం చుట్టింది. అత్యాధునిక సాంకేతిక పరిజ్ఞానం, పరికరాల దిగుమతులపై చైనా పన్ను రాయితీలనిస్తూ దేశంలోని వృత్తి విద్యా సంస్థలను మరింతగా అభివృద్ధి చేస్తోంది. కాగా, మన దేశంలో నేటికీ 70 శాతం మంది కార్మికులు మాత్రమే అక్షరాస్యులు. వీరిలో కూడా 25 శాతం మంది ప్రాథమిక విద్యను కూడా పూర్తి చేయనివారే. కేంద్ర కార్మిక మంత్రి బండారు దత్తాత్రేయ చెప్పినట్లు, మన దేశంలోని నిర్మాణరంగ కార్మికులలో  8 శాతం మందికి మాత్రమే అవసరమైన స్థాయి నిపుణతలు ఉన్నాయి.
 
 ‘‘మేక్ ఇన్ ఇండియా’’ అనేది అన్ని పరిస్థితులూ అనుకూలిస్తేనే విజయవంతమయ్యే ప్రణాళిక. కాగా నేడు దేశంలో మెజారిటీ ప్రజలు ఆధారపడి ఉన్న వ్యవసాయ రంగంపై మన పాలకులు శ్రద్ధ పెట్టగలిగితే, అది మరింత సత్ఫలితాలనివ్వగలదు. ఉదాహరణకు ప్రస్తుతం మనం వ్యవసాయరంగంపై, 100 రూపాయల స్థూల జాతీయ ఉత్పత్తిలో కేవలం 60 పైసలను మాత్రమే ఖర్చు పెడుతు న్నాం.
 
 కాగా, ఈ విషయంలో చైనా 100 రూపాయల జీడీపీలో రూ.5 వ్యవసాయంపై ఖర్చు పెడుతోంది. కాబట్టి ఈ విషయంలో మనం ప్రత్యేక శ్రద్ధ చూపాలి. అంటే వ్యవసాయ రంగంలో అన్ని సదుపాయాలను కల్పించడం ద్వారా మనం ఆ రంగంలో ఆదాయాలను పెంచగలం. తద్వారా మెజారిటీ ప్రజల కొనుగోలుశక్తి పెరిగి, దేశీయ పారిశ్రామిక సరుకులకు కూడా మంచి డిమాండ్ రాగల దు. దాని వలన మన నగర ప్రాంతాలు కూడా పునరుత్తే జం పొందుతాయి. ‘‘మేక్ ఇన్ ఇండియా’’ విజయవం తం కావడం అవసరమే, అయితే దానికంటే కూడా మన వ్యవసాయరంగంలోని వృద్ధి ద్వారా కచ్చితమైన, మరింత మెరుగైన ఆరంభాన్ని చేయగలం...!
 (వ్యాసకర్త ఆర్థికరంగ విశ్లేషకులు)
 - డి. పాపారావు


 వ్యవసాయానికి ప్రోత్సాహాన్నిచ్చి లాభసాటిగా చేయగల విధానాలను పాలకులు అనుసరిస్తేనే పారిశ్రామిక వస్తువులకు దేశీయ డిమాండు పెరుగుతుంది. పారిశ్రామిక రంగం వృద్ధి పుంజుకుంటుంది. ఉపాధి అవకాశాలు పెరిగి ప్రజల ఆర్థిక స్థితి మెరుగుపడుతుంది.
  
  భారత ఆర్థిక వ్యవస్థ 2011 నుంచి క్రమంగా దిగజారిపోతోంది. ఆ ఏడాదిలోనూ, గత ఏడాదిలోనూ రూపాయి విలువ తీవ్రంగా పతనమైంది. గ్రామీణ ఉత్పత్తి సూచీలు కూడా అధోముఖంగానే ఉన్నాయి. ద్రవ్యోల్బణం తీవ్ర సమస్యగా ఉంది. నిన్నమొన్నటి వరకూ విదేశీ వాణిజ్యలోటు ఆందోళన కలిగించింది. అన్నిటికంటే ముఖ్యంగా  స్థూల జాతీయోత్పత్తి అతి వేగంగా దిగజారి 4.7 శాతం వద్ద కొట్టుమిట్టాడుతోంది. ఈ నేపథ్యంలో సహజంగానే నిరుద్యోగ సమస్య మరింత తీవ్రతరమైంది. స్థూలంగా చెప్పాలంటే ఆర్థిక వ్యవస్థ స్టాగ్‌ఫ్లేషన్‌లోకి (ధరలు పెరిగిపోతుండగా ఉత్పత్తి స్తం భించి ఉండే పరిస్థితి)దిగజారింది.  ఇందుకు కారణమేమిటి? మూలాలు ఎక్కడున్నాయి? గత కొన్ని దశాబ్దాల కాలంలో నేటి ఆర్థిక రంగ దుస్థితికి పునాదులు పడ్డాయి. ఏ దేశ ఆర్థిక రంగంలోనైనా వ్యవసాయ రంగం, పారిశ్రామిక రంగం, సేవా రంగం మూడూ కీలకమైనవి. ఈ మూడు రంగాల నడుమ సమతూకం లోపించడమే నేటి మన ఆర్థిక దుస్థితికి ప్రధాన కారణం.
 
  సమతూకం లోపించడమే సమస్య
 
  సాధారణంగా ఏ దేశమైనా తన అభివృద్ధి క్రమంలో తొలుత పారిశ్రామిక, వ్యవసాయ రంగాల ఎదుగుదలపై దృష్టిని కేంద్రీకరిస్తుంది. మన కళ్ల ముందే చైనా, సింగపూర్, జపాన్, దక్షిణ కొరియా దేశాలు ఆ విధంగానే వృద్ధి చెందాయి. చైనా పారిశ్రామిక ఉత్పత్తి రంగంలో అద్భుత ప్రగతిని సైతం సాధించగలిగింది. కానీ మన దేశం ఆర్థిక రంగం ‘ఎదుగుదల’ అందుకు భిన్నంగా సాగింది.  వ్యవసాయ ఆధార దేశంగా ఉన్న స్థితి నుంచి ఒకే గంతులో మనం సేవా రంగంపై ఆధారపడే స్థితికి చేరలేం. అందుకోసం ప్రయత్నించడమే గాక పారిశ్రామిక వస్తు ఉత్పత్తి రంగాన్ని నిర్లక్ష్యం చేశాం.  నేడు మన స్థూల జాతీయోత్పత్తి(జీడీపీ)లో పారిశ్రామిక రంగం వాటా 14 నుంచి 15 శాతం మాత్రమే. సేవా రంగం వాటా 55 శాతం పైగానే ఉంది. వ్యవసాయ రంగంపై పాలకుల తీవ్ర నిర్లక్ష్యం కారణంగా జీడీపీలో ఆ రంగం వాటా 14 శాతంగానే ఉంది. కాగా 55 నుంచి 60 శాతం ప్రజలు జీవనోపాధి కోసం వ్యవసాయ రంగంపైనే ఆధారపడి ఉన్నారు. ఆర్థిక వ్యవస్థలోని ఈ అసమతూకమే అన్ని సమస్యలకు మూలం.
 
  2008 సెప్టెంబర్‌లో బద్దలైన ప్రపంచ ఆర్థిక సంక్షోభంతో ఈ సమస్యలు మరింత తీవ్రమయ్యాయి. ఈ సంక్షోభంతో సంపన్న దేశాల ప్రజల కొనుగోలు శక్తి దిగజారింది. దీంతో విదేశీ ఎగుమతులు, కాంట్రాక్టులపై ఎక్కువగా ఆధారపడ్డ మన సేవా రంగం స్థితిగతులు దిగజారాయి. ఫలితంగా గత పది నెలలుగా సేవారంగ ఉత్పత్తి కుంచించుకుపోతోంది. ఆ రంగంలోని కార్యకలాపాల సూచీ 2014లో 48.5కు పడిపోయింది. ప్రధాన రంగంగా మారిన సేవారంగ పతనానికి  అది సంకేతం. సేవా రంగంలోని కీలకమైనదైన ఐటీ రంగం 2012-13 కాలంలో సుమారు 66,000 మందికి ఉపాధిని కల్పించింది. అది 2013-14లో 33,000కు పడిపోయింది. ఈ రంగంలో సాంకేతిక పురోభివృద్ధి మందగించిపోవడంతో విదేశీ కాంట్రాక్టులు తగ్గాయి. పైగా ఈ రంగంలో ఆటోమేషన్ పెరిగి గతంలో ముగ్గురు ఉద్యోగులు చేయగల పనిని ఒక్కరే చేయగలుగుతున్నారు.
 
  పారిశ్రామిక క్షీణత
 
  పారిశ్రామిక, వస్తు ఉత్పత్తి రంగం గత రెండు దశాబ్దాలుగా నిర్లక్ష్యానికి గురైంది. అంతర్జాతీయ పోటీ తీవ్రంగా ఉన్న ఈ రంగంలో గత ఏడాది 0.9 శాతంగా ఉంది. నేడు 0.2 శాతానికి దిగజారింది. మొత్తం దేశ పారిశ్రామిక ఉత్పత్తిలో దిగుమతుల వాటా 15 శాతం మాత్రమే. మన సరుకులను దిగుమతి చేసుకునే ధనిక దేశాలలోని క్షీణ ఆర్థిక స్థితి వల్ల కూడా మన ఎగుమతులకు అవకాశాలు సన్నగిల్లాయి. పైగా పాలకుల విధానాలవల్ల మన ప్రజల కొనుగోలు శక్తి విపరీతంగా పడిపోయింది. దీంతో పారిశ్రామిక వస్తువులకు దేశంలో సైతం గిరాకీ చాలా వరకు తగ్గిపోయింది. చేతులు కాలిన తర్వాత ఆకులు పట్టుకున్నట్లు ఇప్పడు పారిశ్రామిక రంగ పురోగతికి పెద్ద పీట వేస్తామంటున్నారు. అందులో భాగంగా ఢిల్లీ-ముంబై పారిశ్రామిక కారిడార్ వంటి ప్రయత్నాలు మొదలెట్టారు. చైనాలో వేతనాలు పెరగడం వల్ల సంపన్న దేశాల పరిశ్రమలు అక్కడి నుంచి మన దేశానికి తరలి వస్తాయని ఆశ. వేతనాల పెరుగుదల వల్ల చైనాలో ఉత్పత్తి వ్యయాలు పెరిగిపోతాయని మనవాళ్ల అంచనా. మన దేశంలో వేతనాలు చైనా కంటే బాగా తక్కువగా ఉండటమే మన ఆశలకు పునాది.
 
  అయితే  చైనా నుంచి ధనిక దేశాలకు దిగుమతులు తగ్గుముఖం పట్టడానికి పెరిగిన ఉత్పత్తి వ్యయాలు మాత్రమే కారణం కాదు. ధనిక దేశాల ప్రజల కొనుగోలు స్థితి దిగజారి ఉండటమే అందుకు ప్రధాన కారణం. అలాగే చైనా కోల్పోయే మార్కెట్ మనకే దక్కుతుందనుకోవ డం పొరపాటు. వియత్నాం, బంగ్లాదేశ్, మెక్సికో వంటి పలు అల్ప వేతన దేశాల నుంచి మనకు గట్టి పోటీ తప్పదు.  దశాబ్దాల నిర్లక్ష్యాన్ని మరచి హఠాత్తుగా మన దేశం పెద్ద పారిశ్రామిక దేశంగా ఎదుగుతుందనుకోవడం భ్రమ. సగానికి పైగా దేశ జనాభాకు ఉపాధి కల్పిస్తున్న వ్యవసాయ రంగం నేడు దయనీయంగా ఉంది. వ్యవసాయం చేయడం ఇక తమ వల్ల కాదనే స్థితికి చేరిన రైతాంగం సంఖ్య  42 శాతానికి పైగా ఉండగా నేడది 75 శాతానికి పెరిగింది. గత రెండు దశాబ్దాల కాలంలో అప్పులపాలై, దివాలా తీసి లక్షల్లో రైతులు ఆత్మహత్యలకు పాల్పడ్డారు.
 
  వాస్తవ పరిస్థితి ఇలా ఉండగా 2018-19 నాటికి మన దేశ జీడీపీలో చెప్పుకోదగిన వృద్ధిని సాధించలేమని అంతర్జాతీయ ద్రవ్యనిధి సంస్థ అంచనా. ఎంత భారీగా ఆర్థిక సంస్కరణలను అమలు జరిపినా మన వృద్ధి రేటు 7-8 శాతం స్థాయిని ఇప్పట్లో మించలేదని అంతర్జాతీయ రేటింగ్స్ సంస్థ ‘మూడీస్’ అంచనా. కాబట్టి సంస్కరణలను ప్రవేశపెట్టడం వల్ల మన ఆర్థిక సమస్యలు పరిష్కారం అయ్యే అవకాశాలు లేవనేది స్పష్టం. పాలకులు మారడమే కాదు, విధానాలలో కూడా సహేతుకమైన మార్పులు రావడం తప్పనిసరి. ప్రధానంగా విదేశీ డిమాండుపై ఆధారపడిన సేవా రంగం గానీ, దేశీయ డిమాండుపై ఆధారపడిన పారిశ్రామిక రంగంగానీ ఆదుకోలేవు. అత్యధిక ప్రజల కొనుగోలు శక్తిని పెంచి, దేశీయ డిమాండును పెంచగల వ్యవసాయ రంగంలో మాత్రమే మన ఆర్థిక సమస్యలకు పరిష్కారం దొరుకుతుంది. కానీ అది తీవ్ర నిర్లక్ష్యానికి గురైంది. 1985 నాటికి మన జీడీపీలో సుమారు 1.4 శాతాన్ని మాత్రమే మన ప్రభుత్వాలు వ్యవసాయ రంగంపై ఖర్చు పెడుతున్నాయి. 2010 నాటికి ఈ వ్యయం 0.60 శాతానికి తగ్గిపోయింది. వ్యవసాయ రంగంపై చైనా నేడు ఏటా జీడీపీలో 5 శాతం మేరకు ఖర్చు చేస్తోంది. ఈ ఒక్క గణాంకమే మన వ్యవసాయ రంగాన్ని ఆవహించిన దుస్థితిని సూచించగలదు.
  వ్యవసాయంపై కేంద్రీకరణే పరిష్కారం
 
  అందుచేత వ్యవసాయానికి ప్రోత్సాహాన్నిచ్చి లాభసాటిగా చేయగల విధానాలను పాలకులు అనుసరిస్తేనే దేశీయ డిమాండు పెరుగుతుంది. వ్యవసాయదారుల ఆదాయాలు పెరిగి, వారి కొనుగోలు శక్తి పెరుగుతుంది. దేశంలోని సగానికి పైగా ప్రజల ఆర్థిక స్థితి మెరుగుపడుతుంది. తద్వారా  గ్రామీణ ప్రాంతాలలోని వ్యవసాయాధార పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులకు మంచి గిరాకీ ఏర్పడుతుంది. ఇది పట్టణాల్లో కూడా ఆర్థిక పునరుజ్జీవనాన్ని పెంపొందింపజేస్తుంది. నిరుద్యోగ సమస్య గణనీయంగా తగ్గుతుంది. దేశీయంగా డిమాండు కుంచించుకుపోయిన పరిస్థితికి పరిష్కారం లభిస్తుంది.  మన ఆర్థిక సమస్యలకు ఇదే ఏకైక పరిష్కారం. అందుకోసం వ్యవసాయరంగంపై వెచ్చిస్తున్న మొత్తాలు పెరగాలి. విత్తనాలు, ఎరువులు, పురుగుల మందులు వంటి ఉత్పదకాలపై సబ్సిడీలను అందించాలి. సాగుకు అవసరమైన నీటి పారుదల సదుపాయాలను భారీగా విస్తరించాలి. వ్యవసాయ రంగానికి నిరంతరం ఉచితంగా లేదా చౌకగా విద్యుత్తును అందించాలి. విధానపరమైన ఈ మౌలిక మార్పు మాత్రమే సమస్యల విషవలయంలో చిక్కుకున్న ఆర్థిక రంగాన్ని గట్టెక్కించగలదు. అలాంటి విధాన ప్రత్యమ్నాయాన్ని  అనుసరించని ఏ ప్రభుత్వమైనా దేశ ప్రజల సమస్యలను పరిష్కరించలేదనడం నిస్సందేహం.
 
  (వ్యాసకర్త ఆర్థిక విశ్లేషకులు)  డి. పాపారావు